Di tích An ninh khu IX
Địa chỉ: Ấp Kênh Tư, xã An Minh Bắc, huyện U Minh Thượng, tỉnh Kiên Giang
Khu di tích là địa điểm đóng quân của Ban An ninh Khu IX thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước trong giai đoạn từ năm 1971 – 1975. Nơi đây là cửa ngõ tiếp cận khu căn cứ cách mạng Khu ủy Khu IX; Tỉnh ủy và các cơ quan kháng chiến của tỉnh Rạch Giá (nay là tỉnh Kiên Giang) trực thuộc Khu ủy Khu IX.
Cuối năm 1961, thực hiện chỉ đạo của Xứ ủy Nam Bộ và Liên Tỉnh ủy Tây Nam Bộ, Khu ủy Khu IX quyết định thành lập Ban Bảo vệ an ninh Khu IX (T3), gồm 11 đồng chí. Sau khi bổ sung thêm cán bộ, xây dựng chức năng, nhiệm vụ, xây dựng lán trại và các điều kiện làm việc, ngày 05/01/1962, Khu ủy làm lễ ra mắt “Ban Bảo vệ an ninh Khu Tây Nam Bộ” tại Kênh 9, Trí Phải thuộc huyện U Minh Thượng, tỉnh Rạch Giá.
Trải qua các giai đoạn dựng xây và phát triển, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Khu ủy Khu IX và Ban An ninh Trung ương Cục miền Nam; được Nhân dân hết lòng đùm bọc, che chở và giúp đỡ, Ban An ninh Khu IX đã tiến hành các biện pháp tổ chức đấu tranh chống giản điệp, phản động, hướng dẫn và chỉ đạo an ninh các cấp trong toàn Khu và quần chúng diệt ác phá kim, phá chính quyền cơ sở của địch, xây dựng hệ thống chính quyền cơ sở của cách mạng, kết hợp với vũ trang đánh địch để bảo vệ cân cứ địa cách mạng, bảo vệ các đồng chí lãnh đạo Khu ủy, bảo vệ phong trào cách mạng và quần chúng Nhân dân.
Khi thành lập (năm 1961), căn cứ đứng chân của Ban An ninh Khu IX được đặt tại Kênh 9, Tri Phải, huyện Vĩnh Thuận, tỉnh Rạch Giá, đến đầu năm 1962 chuyển về xóm Tắc, xã Tân Hòa, huyện Cái Nước, tỉnh Cà Mau.
Từ năm 1965 – 1971, căn cứ được chia làm hai hình thái “hậu cứ” và “căn cứ đứng chân” để hoạt động.
“Hậu cứ” luân chuyển trên địa bàn 3 xã: Ba Viễn, Bảy Dương và Nguyễn Huân thuộc huyện Tư Kháng (huyện Đầm Dơi) tỉnh Cà Mau.
“Căn cứ đứng chân” của các Tiểu ban liên tục luân chuyển trên địa bàn Kênh 7, Kênh 8, Kênh 9 thuộc huyện Vĩnh Thuận và ấp Phú Lâm, xã Đông Yên, huyện An Biên, tỉnh Rạch Giá.
Từ cuối năm 1971, Ban An ninh chuyển toàn bộ hai hình thái (hậu cứ và căn cứ đứng chân) về đóng tại ấp Phú Lâm, xã Đông Yên, huyện An Biên, tỉnh Rạch Giá (nay là ắp Kênh Tư, xã An Minh Bắc, huyện U Minh Thượng, tỉnh Kiên Giang – địa điểm Khu di tích hiện nay) cho đến ngày miền Nam được hoàn toàn giải phóng…
Trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ, cùng với lực lượng cách mạng Khu IX, Ban An ninh Khu IX là nòng cốt đấu tranh chống phản cách mạng, là cơ quan chuyên trách đi sâu điều tra, nghiên cứu âm mưu và hoạt động của tỉnh báo, gián điệp Mỹ – ngụy, chỉ đạo, hướng dẫn hệ thống an ninh các cấp trong toàn Khu và trực tiếp triển khai các mặt công tác trấn áp phản cách mạng kết hợp với vũ trang chiến đấu; tổ chức triển khai xây dựng, di dời căn cứ và các phương án bố phòng, kế hoạch tác chiến đảm bảo an toàn căn cứ của Khu ủy và các cơ quan thuộc Khu IX.
Tại thời điểm Hiệp định Paris chuẩn bị ký kết, Khu ủy Khu IX đã hoạch định kế hoạch mở rộng vùng giải phóng, giành quyền làm chủ trên chiến trường. Khi Quân đoàn 4 của địch tấn công phá hoại việc thi hành Hiệp định, Ban An ninh Khu IX đã tham mưu giúp Khu ủy chỉ đạo các lực lượng kiên trì bám dân, bám đất, phá chính quyền cơ sở địch, đánh vào khâu quan trọng nhất trong âm mưu chiến lược của chúng, tổ chức lực lượng Trinh sát vũ trang chiến đấu chống địch càn quét lấn chiếm, bảo vệ tuyệt đối an toàn các cơ quan lãnh đạo của Khu ủy và các đơn vị.
Ban An ninh Khu cùng An ninh các tỉnh đã bắt và diệt hàng trăm toán thám báo, gián điệp biệt kích xâm nhập vào căn cứ và vùng giải phóng, bóc gỡ trên một ngàn vụ nội gián, trong số đó, qua đấu tranh với một số đối tượng gián điệp bị bắt, đã nắm được kế hoạch nhiều trận càn quét của địch vào vùng đệm và vùng căn cứ U Minh, giúp lực lượng cách mạng chủ động đối phó.
Bên cạnh đó, Ban An ninh Khu IX đã huy động được sức mạnh to lớn của quần chúng, hỗ trợ lực lượng An ninh tại chỗ đấu tranh phá chính quyền cơ sở của địch, thành lập chính quyền cách mạng và các Ban An ninh xã, ấp; hướng dẫn quần chúng Nhân dân ở vùng giải phóng, vùng căn cứ “phòng gian bảo mật”, bắt do thám chỉ điểm, bảo vệ căn cứ kháng chiến, phối hợp với du kích truy bắt các phần tử ác ôn, tề điệp, biệt kích, thám báo và các ổ nhóm gián điệp xâm nhập vùng giải phóng U Minh Thượng…
Từ năm 1959 – 1973, Ban An ninh Khu IX cùng với Ban An ninh các tỉnh đã phối hợp chặt chẽ với hai đơn vị quân đội là Đoàn 125 và HN75 soi đường, mở đường, mở bến, di dân, lập hệ thống kho, trạm… cho cả hai tuyến đường mòn Hồ Chí Minh trên bộ và trên biển; đảm bảo tuyệt đối an toàn các loại hàng hóa trong kho cũng như vận chuyển đi các chiến trường.
Từ cuối năm 1971 căn cứ Ban An ninh khu IX được xây dựng tại An Minh Bắc. Tại đây, Ban An ninh đã bảo vệ tuyệt đối an toàn căn cứ của Khu ủy, đồng thời chỉ đạo lực lượng An ninh toàn Khu đẩy lùi các cuộc hành quân lấn chiếm, làm phá sản các chính sách bình định, giành dân giành đất của địch. Cũng tại đây, Ban An ninh Khu đã bảo đảm an toàn cho hai hội nghị quan trọng là Hội nghị Khu ủy mở rộng ngày 23/12/1972 và Hội nghị Khu ủy mở rộng cuối tháng 4/1975, góp phần giải phóng hoàn toàn miền Nam vào mùa Xuân năm 1975.
Khu di tích lịch sử An ninh Khu IX có diện tích 22 ha; trong đó, 18 ha là vùng bảo vệ và 04 ha là vùng để xây dựng các hạng mục tôn tạo. Năm 2015, Di tích Ban An ninh Khu IX được Ủy ban nhân dân tỉnh Kiên Giang xếp hạng Di tích cấp tỉnh và tháng 01/2019 được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng Di tích Quốc gia.
Trải qua quá trình bảo tổn, tôn tạo và phát huy giá trị, Khu di tích lịch sử An ninh khu IX hiện nay gồm các hạng mục:
– Tượng đài bảo vệ an ninh Tổ Quốc
– Phù điêu 70 năm Công an nhân dân chiến đấu, xây dựng và trường thành
– Nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh và các liệt sĩ
– Bảo tàng CAND tại Khu di tích
Khu di tích đã trở thành địa danh vừa có ý nghĩa tri ân, giáo dục truyền thống cách mạng vừa là điểm đến lý tưởng đón tiếp và phục vụ khách tham quan, học tập, nghiên cứu và tổ chức hoạt động về nguồn cũng như các hoạt động văn hóa, giáo dục có ý nghĩa khác./.